Pazarlama Nedir? Satışlarınızı ve Kârlılığınızı Artırın

Pazarlama Nedir? Satışlarınızı ve Kârlılığınızı Artırın

Pazarlama genel olarak bireysel ya da toplumsal ihtiyaçları karşılamak için tasarlanan ürün ya da hizmetin üretimi, dağıtımı, fiyatlandırması, promosyonu ve geri bildirim sürecini içeren planlamaların tümüdür. Bu faaliyetlerin hem organizasyonun hem de hedeflenen kitlenin çıkarlarını koruması ve ihtiyaçlarını karşılaması beklenir. Bu beklenti kâr amacı güden organizasyonlarda ve kâr amacı gütmeyen (vakıf, dernek vb.) kuruluşlarda da aynı şekilde ele alınır.

Birçok insan pazarlamanın mal veya hizmet üretildikten sonra başladığı yanılgısına düşer. Pazarlama kavramı, satış ve promosyon (reklamcılık) gibi süreçleri kapsamakla beraber çok daha geniş bir süreci içerisinde barındırır. Tüketici ihtiyaçlarının belirlenerek bu ihtiyaçlara yönelik ürün/hizmet oluşturulması bu sürece dahildir. Ayrıca dağıtım ve fiyatlandırma gibi temel unsurlar da pazarlamanın bir parçasıdır.

Sınırlı kaynaklarla sınırsız ihtiyaçların giderilmesi önermesi hem ekonominin hem de pazarlamanın ana fikrini oluşturur. Dijital pazarlama kavramının tam olarak pazarlamanın ortasında olduğu günümüzde ve daha öncesindesinde de pazarlamanın ortaya çıkmasını sağlayan insan ihtiyaçları sınırsızdır. İnsanlar ihtiyaçlarını gidermek için en fazla memnun kalacakları ürünleri seçerler. Bu seçimler ürünleri pazar piyasasını oluşturur.

Pazarlamanın Tarihi

Pazarlama temelde, satıcının elindeki ürünü alıcıya satmasıyla başlar. Gelişim ve değişim etkenleriyle şekillenir bugün ise çıkış noktasından oldukça farklı bir konuma sahiptir. Alışverişin başladığı çağlarda amaç sadece mevcut ürünü alıcıya sunarak satış yapılmasını beklemekti. Ancak bu beklenti zamanla farklı boyutlar kazandı. Sonunda, üretildiği için satılan ürünün yerini satıldığı için üretilen ürün aldı.

Üretilen ürün yeterli satış payına sahip değilse satış payı yüksek olan ürünlerin üretilmesi prensibi ortaya çıktı. Dolayısıyla süreç “önce üretim”den “önce pazar araştırması” sürecine kaydığında pazarlamanın ilk kapsamlı temeli atılmış oldu.

Pazarlamanın Tarihi

Üretimin hangi temellerle yapılacağı saptandıktan sonra çözülmesi gereken sorun “satış” unsuruydu. Üretim arttıkça satılması gereken ürün miktarı da arttı. Bu noktada pazarlama felsefesinde önemli değişiklikler meydana geldi. Şirketler artık sadece üretimle ilgilenmiyor, pazarlama ve satış ağlarının da yönetilmesi gerektiğini kavrıyorlardı.

Artan rekabet ve güçlü alıcı pazarı müşteri kavramının ön plana çıkmasını sağladı. “Müşteri odaklı” unsuru pazarlamaya katılarak bütün faaliyetlere yön verdi. Pazarlamanın gerçek anlamını kazandığı bu değişiklik şirketlerin müşterileriyle ilişki kurarak bu ilişkiyi sürdürmelerini sağladı.

Pazarlamanın 4P’si

Pazarlama faaliyetleri tüketiciye odaklandıktan sonra bu sürecin yönetilmesi gerekliliği pazarlamacı, pazarlama uzmanı ve müdürü diye adlandırılan mesleki grubun oluşmasını sağladı. Pazarlamacılar öncelikle hedef pazarı seçer sonrasında faaliyetlerini, bu hedef segmentin ihtiyaçlarını kârlı bir şekilde karşılamaya yöneltirler. Bu faaliyetler genelde dört ana başlığa ayrılır; ürün (product), fiyat (price), yer (place) ve tanıtım (promotion). Pazarlamanın 4P’si olarak adlandırılan bu faaliyetler pazarlamanın karmasıdır. 4P, pazarlamacıların müşteriler için değer yaratmak amacıyla farklı kombinasyonlarda kullanabileceği değişkenler olduğu için belirlenen hedef pazarın ihtiyaç ve tercihlerine uyacak şekilde düzenlenir. E. Jerome McCarthy tarafından ortaya atılan 4P kavramı Philip Kotler tarafından yaygınlaştırılıp detaylandırılarak günümüzdeki faaliyetlerin anlaşılabilir ve uygulanabilir temelini oluşturmaktadır.

  • Ürün (product): Şirketlerin hangi tüketiciye hangi ürün ya da hizmeti sunması gerektiğine karar vermeleriyle başlar. Markanın adı, logosu, etiketleri, ürün çeşitliliği ve müşteri hizmetleri gibi faaliyetlerin tümü ürün başlığı altında toplanır.
  • Fiyat (price): Pazar araştırması yapılarak üretilecek ürün için kârlı ve pazar şartlarına uygun fiyatların belirlenmesi sürecidir.
  • Yer, dağıtım (place): Ürünlerin doğru zamanda doğru yerde satılmasını sağlamak pazarlamanın önemli adımlarından biridir. Müşteri oranına göre planlanan satış alanları talebi karşılayacak ürün miktarını bulundurmak zorundadır.
  • Tanıtım (promotion): Hedeflenen müşteri kitlesiyle doğru iletişim kurmak için ve gerekli farkındalığı yaratmak için tanıtım stratejileri geliştirilir.
Pazarlamanın 4P’si

Pazarlamanın 4C’si

Pazarlama faaliyetlerini tanımlayan diğer bir kavram 4C unsurudur. 4C daha kapsayıcı ve detaylıdır. 4P stratejisini üretici açısından açıklar ancak 4C daha çok tüketiciyi baz alan bir yönelim içindedir.

  • Tüketici ihtiyaçları (consumer wants and needs): Üretim ağının başlangıç noktası ürünün belirlenmesidir. Tüketici ihtiyaçları ve istekleri göz önünde bulundurularak üretilecek ürün belirlenmeli ve yeterli pazar araştırması yapılmalıdır.
  • Maliyet (cost): 4C kavramındaki maliyet sadece fiyatlandırma değişkenlerini içermez. Aynı zamanda tüketicinin ürüne sahip olması aşamalarındaki harcadığı bütün maliyetin hesaplanmasını kapsar.
  • İletişim (communication): Tüketici ve üretici arasında açık ve kolay bir iletişim şekli geliştirilerek hızlı geri bildirimler yapılmalıdır. Tüketici istediği her an üreticiye ulaşabilmelidir.
  • Uygunluk (convenience): Ürünün tüketici için uygunluğu detaylı bir şekilde belirlenmelidir. Ürünün yeri, satış şekli gibi farklı etkenler hesaplanarak en uygun halinde tüketiciye sunulmalıdır.
Pazarlamanın 4C’si

Pazarlama stratejileri geliştirilirken hedef pazar, hedef kitle ve ürün gibi birçok farklı değişken göz önünde bulundurulur. Her ürün her tüketiciye hitap etmediği gibi her tüketici her ortamda bulunmaz. Bu nedenle pazarlamacılar hedeflerini segmentlere ayırarak doğru kitleye doğru pazar üzerinden ulaşmaya çalışırlar.

Segmentasyonda en önemli nokta hedef olarak belirlenen pazarın, ürün için doğru pazar olmasıdır. Bir segmentle hedeflenmiş pazardaki tüketicilerin ortak pazardaki büyük tüketici kitlesinden daha benzer özelliklere sahip olması beklenir. Ayrıca hedeflenen tüketici kitlesinin davranışlarının analiz edilmiş olması doğru bir segmentasyon için büyük önem taşır.

Belirlenen segmentler, marka için ulaşılabilir ve ürün için talepkâr olmalıdır. Doğru bir şekilde bölümlenmiş bir tüketici grubuna ihtiyaçları olmayan bir ürün satılamayacağı gibi dağıtım yapılamayan bir alandaki tüketici grubunun da uygun bir segmentasyonla hedeflenmiş olması başarılı bir strateji oluşturmaz.

Persona, hedeflenen kitlenin özelliklerini taşıyan kurgusal bir karakterdir. Markanın hedeflediği potansiyel tüketicinin bir temsili sayılan persona, pazarlama stratejilerinin daha somut özelliklere dayanılarak yapılmasını sağlar. Hedef kitle belirlenip ortak özellikleri, tüketim davranışları, istekleri, beklentileri ve alışkanlıkları analiz edilir. Ortaya çıkan analiz sonuçlarında temsili bir karakter yaratılarak stratejik planlama bu karaktere göre yapılır.

Potansiyel müşterilerin özellikleri doğru olarak saptanmadan başarılı bir stratejiye sahip olmak mümkün değildir. Hedeflenilen kitlenin alışkanlıkları ve beklentileri markaların mevcut ve gelecekteki pazarlama süreçlerinin öncelikli belirleyicisidir. Bu nedenle yaratılan personalar, potansiyel müşterileri hedefleyen stratejilerin başarıya ulaşmasını sağlama konusunda önemli bir etkendir.

Pazarlama Çeşitleri

B2B Pazarlama (Business To Business Marketing)

B2B Pazarlama

B2B pazarlama, şirketler arası ürün veya hizmet satışları için kullanılan bir pazarlama türüdür. Ürettiği ürün veya hizmeti başka bir şirkete satan markalar, hedef şirketlere yönelik faaliyetler yürütürler.

B2C Pazarlama (Business To Customer Marketing)

B2C Pazarlama

B2C pazarlamanın hedef kitlesi doğrudan tüketici olan pazarlama faaliyetleridir. Markalar ürün veya hizmetlerini hedefledikleri müşteri kitlesine ulaştırmak için doğrudan onlara yönelik olarak pazarlama yaparlar.

B2P Pazarlama (Business To Person Marketing)

B2P Pazarlama

B2P pazarlamanın hedeflediği müşteri portföyünü kişiselleştirerek şirketleri değil şirketlerdeki karar verici kişileri etkileyerek satış yapılmasını sağlayan faaliyetlerdir.
Karşı Pazarlama (Contra Marketing)

Karşı Pazarlama

Rekabet ortamının bulunduğu pazarlarda önemli rakip kabul edilen markaların rakip ürünleri veya hizmetleri üzerinden reklam yaparak rekabette kendi ürününün artılarından ziyade rakip ürünün eksilerini vurgulamasıdır.
İçerik Pazarlama (Content Marketing)

İçerik Pazarlama

Ürün veya hizmetin dahil olduğu sektöre göre hazırlanan içeriklerle tüketici beslenerek ilgi uyandırılır. Reklam kampanyalarından daha başarılı sayılan içerik pazarlama ile tüketici bilgilendirilir ve itibar artırılır.

Gerilla Pazarlama (Guerilla Marketing)

Gerilla Pazarlama

Bilinen pazarlama algısının dışına çıkarak bazen ürünle ilgili bazen tamamen ilgisiz bir projeyle kısa zamanda büyük bir ilgi çekerek yayılma süreci hızlandırılır. Viral denilen yaygın ve popüler içerikler üretilerek marka bilinirliği artırılır.
Influencer Pazarlama (Influencer Marketing)

Influencer Pazarlama

Sosyal medya platformlarında yüksek takipçi sayısına sahip olarak kamu üzerinde etkileme potansiyeli olan kullanıcılarla ürün ya da hizmetin etkileyici tarafından yorumlanması veya duyurulması yoluyla yapılır.
Niş Pazarlama (Niche Marketing)

Niş Pazarlama

Ürün veya hizmetlerin büyük ve genel pazarlarda değil daha küçük ve spesifik pazarların hedeflendiği pazarlama faaliyetleridir. Niş pazar denilen ve daha özel pazarlara yönelik etkinlikleri içeren niş pazarlama,  özel hedef kitlelerini içerir.

Sosyal Pazarlama (Social Marketing)

Sosyal Pazarlama

Prensip olarak kişiselleştirilmiş tüketici faydasının değil genel olarak kamu yararının gözetildiği ve sosyal sorumluluk projelerine destek verme amacı güdülerek yapılan pazarlama türüdür.

Amaca Yönelik Pazarlama (Cause Marketing)

Amaca Yönelik Pazarlama

Bir ürün veya hizmetin satın alınmasının sadece satış işleminin gerçekleşmesini sağlamadığı aynı zamanda ilham verici veya faydalı bir olaya neden olduğu pazarlama faaliyetleridir.
Fısıltı Pazarlaması (Buzz Marketing)

Fısıltı Pazarlaması

Bir ürün ya da hizmetle ilgili dikkat çekici, beklenti ve heyecan uyandıran pazarlama faaliyetleridir. Ürünün detaylarını anlatan bir reklam yapmak yerine fazla bilgi içermeyen ama beklentiyi artıran kampanyalar hazırlanarak tüketiciyle etkileşim kurulması sağlanır.

Cta Pazarlama (Call To Action Marketing)

CTA Pazarlama

Hedef kitlenin harekete geçmesini amaçlayan ve harekete geçirici mesaj ve grafiklerle oluşturulan bazı eylem çağrılarıdır. Genelde “abone ol”, “indir”, “tıkla” gibi mesajlar uygun ikonlarla birleştirilerek bir link halinde kullanıcıya sunulur.
İçeriğe Bağlı Pazarlama (Contextual Marketing)

İçeriğe Bağlı Pazarlama

İçerik pazarlama faaliyetlerinin daha kişiselleştirilmiş ve hedeflenmiş versiyonudur. Kullanılan içeriğin kimler tarafından görülebileceği belirlenerek spesifik kriterler göz önünde bulundurulur. SEO ve yeniden hedefleme (retargeting) gibi pazarlama türleri bu faaliyetleri içerir.

Etkinlik Pazarlama (Event Marketing)

Etkinlik Pazarlama

Bir ürün veya hizmetin tanıtılması ve bilinirliğinin artırılması için bir etkinlik düzenlenmesidir. Etkinlikte hedef kitle veya onların temsilcilerine ürün veya hizmet hakkında bilgi verilir. Lansmanlar, geleneksel şirket organizasyonları etkinlik pazarlama faaliyetleridir.
Deneysel Pazarlama (Experiential Marketing)

Deneysel Pazarlama

Marka, ürün veya hizmetin denenerek bir tecrübe yaratılması amacıyla yapılan faaliyetlerdir. Doğrudan yaşanmışlık içeren faaliyetlerin insanlar üzerinde duygusal etkisi yoğun olduğu için oldukça ilgi çeken bir pazarlama türüdür.

Belirli hedefleri olan şirketlerin bu hedeflere ulaşmak için stratejik bir planlama yapması gereklidir. Şirketin atacağı adımların genel bir haritasını çizen planlama geleceğe yönelik hedef alanlarını belirleyeceği gibi aynı zamanda mevcut durum analizlerini de içermelidir.

Bütün bölümler için hazırlanan  öncelikler belirlenmeli ve “Pazarlama Karması” denilen 4P (ürün, fiyat, dağıtım, reklam) faktörünün hangi bağlamda birleştirilmesi ve uygulanması gerektiği saptanmalıdır. Karma da da dahil olmak üzere bütün planlamalar bilgi temeli üzerinden yapılır. Şirketin mevcut durumunun bilinmesi, gelir-gider hesaplarının bilinmesi, ürün çeşitliliği ve kaynak girdilerinin bilinmesi, içinde bulunulan veya girilecek pazarın durumunun bilinmesi gibi birçok veri söz konusudur. Stratejik planlamalar bu veriler baz alınarak yapılır.

Strateji oluşturulurken ele alınması gereken öncelikli veriler; müşteri ihtiyaçları, alışkanlıkları ve beklentileridir. Seçilen müşteri kitlesinin ortak özellikleri ve farklılıkları pazar segmentasyonu işleminde önemli yer tutar. Müşteri analizi dışında şirket durumunu açıklayan iç analiz ve mevcut veya gelecekteki konumu inceleyen çevresel analiz girdileri de strateji planlamasında önemli rol oynar.

Bir şirketin dahil olduğu pazarda başarı şansı yakalayabilmesi ve rakipleri arasında sıyrılması için en az bir konuda rekabet avantajına sahip olması gerekir. Rekabet avantajı, şirketin rakiplerinde var olmayan bir özelliğe ya da bir kaynağa sahip olması demektir. Bu avantaj, bütün stratejik planın odak noktası olabileceği için kritik bir öneme sahiptir.

Pazarlama Analizi

Pazar Hedefleme

Hangi pazar ya da pazarların hedefleneceği segmentasyon sonucu ortaya çıkar. Segmentasyona bağlı olarak hedeflenecek pazarlar için ürün ve iş akışı programlarını da kapsayan bir analiz süreci geliştirilir. Hangi pazarda hangi faaliyetlerin ön planda tutulacağı saptanarak bağlı stratejiler genel plana dahil edilir. Çevrimiçi mağazalarda sosyal medyanın kullanılması ön planda tutulurken çevrimdışı mağazalarda basılı materyaller kullanılabilir.

Ürün Hedefleme

Pazarlama stratejisinin temel fonksiyonlarından biri olan ürün seçimi ya da ürün hedefleme, şirketin hangi pazarda faaliyet göstereceğini belirlediği için oldukça büyük önem taşır. Ürün seçimi, mevcut veya hedeflenecek müşterilerin beklentileriyle bağlantılı olmalıdır. Yaş, meslek, konum gibi ana faktörler göz önünde bulundurularak doğru müşteriye doğru ürün sunulmalıdır. Bir ürünün içeriği kadar görünüşü de hedeflediği kitleye uygun bir şekilde hazırlanmalıdır. Ürün ve hedef kitle arasında doğrudan bir bağlantı olmalı ve bu bağlantı stratejinin belirleyicilerinden biri olarak ele alınmalıdır.

Fiyat Hedefleme

Fiyatlandırma, şirketlerin mali gücü ve kaynak girdisi açısından belirleyici bir etkendir. Birçok değişken, fiyat kararları konusunda etkileyici bir özelliğe sahiptir. Hedef kitlenin alım gücü, ürün veya hizmetin maliyeti, kampanyaların maliyeti, dağıtım politikası, vergiler ve personel giderleri gibi birçok gider kalemi ürünün sağladığı kâr miktarına bağlı olarak gelişme gösterir. Fiyatlandırma süreci ürünün yaşamı boyunca en çok değişiklik gösteren özellik olduğu için sürekli olarak takip ve analiz gerektiren bir girdidir.

Dağıtım Hedefleme

Ürünün doğru zamanda doğru yerde müşteriye sunulmasını sağlayan dağıtım stratejileri, ürünün kaynak sürecinden müşterinin eline geçtiği ana kadar olan bütün faaliyetleri kapsar. Dağıtım ve tedarik zinciri faaliyetleri genellikle sadece üreticiyi ilgilendiren ve sadece bir sorun yaşandığında müşterinin dikkatini çeken süreçlerdir. Örneğin; kargo geciktiğinde ya da mağazada aranılan ürün bulunmadığında müşterinin dikkatini çeken dağıtım sorunları, aslında üreticinin sürekli olarak koordine ettiği önemli faaliyetlerdir. Dağıtım yaparken maliyet başta olmak üzere coğrafi ve iklimsel özellikleri de içeren birçok değişken söz konusudur.

Promosyon Hedefleme

Çeşitli süreçlerden geçen ürün raflarda yerini aldığında üretim sürecini de kapsayan ve hala devam eden en etkin plan promosyon ya da tanıtım sürecidir. Yeterli ve doğru tanıtım stratejisi, pazarlama stratejileri arasında önemli yer tutar. Ürünün farklılıkları ve rekabet avantajı olan unsurlar tanıtım planının baş aktörleridir. Promosyon hedeflerinin başarılı olması için müşteri geri bildirimlerinin değerlendirilmesi ve müşteriyle etkileşim içinde bulunmak oldukça önemlidir.

Pazarlama ve Reklamcılık

Bir şirketin kuruluş aşamasından satış sonrası hizmetlerine kadar bütün süreci kapsayan pazarlama aynı zamanda markanın reklam stratejisinin de yapıldığı bölümdür. Reklamcılık bir pazarlama türü değildir, pazarlama stratejilerinin adımlarından biridir.

Bu stratejiler arasında reklamcılığın birçok alternatifi bulunur. Hiç reklam yapmadan doğru bir strateji uygulayarak başarıya ulaşmak mümkündür.

Hangi ürüne, hangi platform üzerinden nasıl bir reklam verilmesi gerektiğine karar verilen sürecin tamamı pazarlama faaliyetleridir. Karar verilen özelliklere uygun olarak hazırlanan reklamın uygulanması ise reklamcılıktır.

İlgili Diğer İçerikler
Yazıyı Beğendiniz mi? Yorum Yapın

E-posta adresiniz yayınlanmayacaktır.Zorunlu alanlar * ile işaretlenmiştir.